سنسور یخچال چیست؟ علت خرابی و انواع آن

سنسور یخچال از مهمترین قطعات این دستگاه است و خرابی انواع آن می تواند علت خرابی یخچال باشد. انواع مختلف حسگر (دمایی، مغناطیسی و …) در قسمت های مختلف یخچال استفاده شده است که خرابی آن ها، باعث بروز علائم خاصی می شود و شیوه تست و تعویض ویژه خود را دارند.

معرفی انواع سنسور یخچال

ابتدا بهتر است بپرسیم کار سنسور یخچال چیست، زیرا بر اساس کاربرد، سنسور ها انواع مختلفی دارند. سنسور (Sensor) یا حسگر در برد های الکترونیکی مانند برد یخچال، وظیفه تبدیل کمیت فیزیکی مشخص (مانند دما) را به کمیت الکتریکی (ولتاژ یا جریان) را دارد. علت این تبدیل، عدم توانایی درک کمیت های غیر الکتریکی، توسط سیستم های کنترلی الکترونیکی است. در نتیجه مقادیر فیزیکی باید با مبدلی به نام سنسور به مقادیر الکتریکی تبدیل شود و برای پردازش به سیستم تحویل داده شود.

سنسور دمای یخچال

وظیفه این حسگر، اندازه گیری دما داخل یخچال است و معمولا از نوع ترمیستور NTC می باشد. ترمیستور، دما داخل یخچال را به مقاومت الکتریکی تبدیل می کند تا با مدارات واسط، به ولتاژ یا جریان قابل اندازه گیری برای کنترلگر یخچال تبدیل شود. NTC نوعی مقاومت است که از نیمه هادی ها ساخته می شود و مقدار مقاومت آن با افزایش دما، کاهش میابد. عملکرد صحیح کمپرسور یخچال، به عملکرد صحیح این سنسور وابسته است.

به عنوان مثال هنگامی که گرم شدن داخل یخچال، با استفاده از ترمیستور به اطلاع کنترلر می رسد، کمپرسور روشن می شود تا دمای یخچال به مقدار تنظیمی کاربر برسد. همچنین دمایی که در نمایشگر یخچال یا فریزر نمایش داده می شود، توسط حسگر دما داخلی یخچال اندازه گیری شده است. این نوع سنسور قابل تعمیر نیست (مگر قطعی در اتصالات وجود داشته باشد) و باید تعویض شود.

سنسور دمای فریزر

وظیفه سنسور دمای فریزر، اندازه گیری دما داخل فریزر است و از نظر ساختار و عملکرد، مشابه سنور دمای یخچال است.

سنسور دمای محیط

این ترمیستور، سنسور محیطی یخچال نیز نامیده می شود و اندازه گیری دما محیط یخچال را بر عهده دارد تا سیستم کمپرسور، عملکردی متناسب با دما محیط داشته باشد.

سنسور دیفراست یا یخ زدایی

سنسور دیفراست در یخچال های جدید که به برفک زدایی / یخ زدایی مجهز هستند، وجود دارد. وظیفه اصلی این حسگر، نظارت بر دمای مناسب هیتر هنگام فرایند یخ زدایی است و کنترل این المان حرارتی را بر عهده دارد.

عملکرد صحیح هیتر یخچال، به این قسمت وابسته است.

سنسور درب یخچال

سنسور درب، وضعیت باز یا بسته بودن درب یخچال را به اطلاع برد کنترلر یخچال می رساند تا در صورت باز بودن درب یخچال به مدت طولانی، با صدای بوق به کاربر هشدار دهد. در یخچال های قدیمی برای تشخیص باز شدن درب یخچال، از یک کلید ساده نصب شده در مجاورت درب، استفاده می شد. ولی در یخچال های امروزی، از انواع Sensor مغناطیسی استفاده می شود تا خرابی کمتری داشته باشند.

سنسور دیسپنسر

سنسور دیسپنسر یا آب ریز در برخی از یخچال های آب سرد کن دار وجود دارند. وظیفه اصلی این حسگر، تشخیص قرار گرفتن لیوان است. این قطعه در انواع مکانیکی و نوری وجود دارد و در برخی از بخچال ها، با مکانیزم ساده مکانیکی جایگزین شده است. حسگر آب ریز به برد کنترلر اطلاع می دهد که لیوان در محل قرار گرفته است و برد کنترلر، دستور خروج آب را به سیستم می دهد.

سنسور دمای کمپرسور

وظیفه این ترمیستور، نظارت بر دمای کمپرسور با هدف حفاظت از آن است. اگر هنگام روشن بودن، دمای کمپرسور از محدوده مجاز بیشتر شود، حسگر دمای کمپرسور به برد کنترلر اطلاع می دهد و فرمان قطع کمپرسور برای حفاظت از آن صادر می شود. طول عمر کمپرسور یخچال، به این سنسور وابسته است.

دلایل خرابی سنسور یخچال

• پایان عمر مفید: هر قطعه الکترونیکی عمر مفیدی دارد و پس از آن خراب می شود. عمر مفید هر سنسور، معمولا بر اساس زمان یا تعداد دفعات استفاده توسط سازنده آن اعلام می شود.
• آسیب فیزیکی: این آسیب معمولا در اثر حمل نامناسب یخچال و فریزر رخ می دهد.
• زنگ زدگی در اثر آب یا شرایط آب و هوایی مرطوب
• آسیب الکتریکی: اشکال در برد کنترلر یا نوسانات برق می تواند باعث رسیدن ولتاژ بیشتر از حد به سنسور و سوختن آن شود.

نحوه تشخیص خرابی سنسور یخچال

با مشاهده برخی علائم، میتوان به خرابی سنسور یخچال پی برد. خرابی هر کدام از انواع سنسور باعث عملکرد اشتباه در قسمت های مرتبط به آن می شود.

علائم خرابی سنسور درب یخچال

• روشن نشدن چراغ داخل یخچال هنگام باز کردن درب آن
• کارنکردن سیستم هشدار (بوق زدن) هنگام باز بودن طولانی مدت درب یخچال
• روشن ماندن کمپرسور هنگام بازن شدن درب یخچال
• عدم توانایی یخچال در تثبیت دما داخلی

تشخیص خرابی ترمیستور (دیفراست، دمای یخچال، دمای فریزر و دمای کمپرسور)

معمولا NTC ها با گذر زمان، دقت خود را از دست می دهند و نیاز به تعویض دارند.

• دمایی که بر روی نمایشگر یخچال نشان داده می شود، اشتباه است.
• یخچال به دمای مطلوب نمی رسد. ( سرد تر یا گرم تر از دما تنظیمی کاربر است)
• برفک زدن یخچال در اثر کار نکردن سیستم برفک زدا
• نوسانات دما زیاد یخچال در طول روز

نکته مهم: وجود این علائم، الزما به معنای خرابی سنسور مربوطه نیست! بسیاری از خطا ها می تواند به علت مشکل در برد یخچال باشد. این برد شامل مدارات و قطعات الکترونیکی مختلف است که بر روی برد مدار چاپی (PCB) نصب شده است و در صورت بروز مشکل، نیاز به تعمیر یا تعویض برد یخچال خواهد بود.

نحوه تست سنسور یخچال

گاهی اوقات صرفا با دیدن سنسور دما یخچال می توان به خرابی آن پی برد (انواع شکستگی، زنگ زدگی، تغییر رنگ یا برآمدگی)

اما در بسیاری از خرابی ها، تغییر ظاهری قابل مشاهده نیست  و برای بررسی باید مراحل تست اهمی را طی کرد.

هشدار: تست و تعمیر یخچال فریزر نیاز به تجربه و تخصص دارد. با توچه به خطرات برق گرفتگی و آسیب به یخچال، توصیه می شود به تعمیرکار لوازم خانگی مراجعه کنید.

لوازم مورد نیاز

• مولتی متر
• یک لیوان آب یخ (دما نزدیک صفر درجه)
• دفترچه راهنما و اطلاعات فنی یخچال

مراحل تست

1. یخچال را از برق بکشید.
2. طبق دفترچه راهنما، محل سنسور را پیدا کنید.
3. سوکت سنسور را جدا کنید.
4. چند دقیقه صبر کنید تا حسگر به دما محیط برسد و سپس با قرار دادن مولتی متر در حالت تست اهم و اتصال به سنسور، مقدار مقاومت را اندازه گیری کنید.
5. با توجه به دفترچه راهنما، مقدار مقاومت اندازه گیری شده را با مقاومت مورد انتظار ترمیستور در دما محیط (23 تا 27 درجه) درج شده در دفترچه راهنما مقایسه کنید. اختلاف نباید بیشتر از 10% باشد.
6. برای اطمینان از صحت عملکرد، می توانید آن را در لیوان آب یخ قرار داده و مقدار اندازه گیری شده را با مقاوت درج شده برای 0 درجه در دفترچه راهنما مقایسه کنید. نکته: حتما قبل از جایگذاری مجدد، سنسور را کامل خشک کنید.

نتیجه گیری

سنسور یخچال چیست؟ برد کنترلی یخچال برای درک محیط و شرایط سیستم، از انواع سنسور استفاده می کند. در یخچال و فریزر، سنسور های گوناگونی وجود دارند تا دما (محیط، یخچال، کمپرسور، دیفراست و …)، وضعیت درب یخچال و دیسپنسر را به اطلاع سیستم کنترل برساند. خرابی حسگر ها، اتصالات یا برد یخچال، باعث بروز مشکل در عملکرد می شود که باید برای تعویض یا تعمیر آن اقدام کرد.