روش های ارزیابی ریسک تولید محصولات الکترونیکی

امروزه رشد تکنولوژی و تغییرات سریع محیط کسب و کار، تولید و ارائه محصولات جدید به بازار را با ریسک‌های فراوانی همراه ساخته است. از این رو شناسایی و ارزیابی ریسک تولید محصولات الکترونیکی و  ایجاد راه هایی جهت مقابله با آن در مطالعات امکان سنجی  اهمیت زیادی می‌یابد. بدین منظور در این مقاله سعی شده  فرآیند ارزیابی ریسک تولید و چند نمونه از ریسک های محتمل در عرضه و فروش محصولات جدید الکترونیکی شرح داده شود.

فرآیندهای اصلی ارزیابی ریسک تولید محصولات الکترونیکی

1. برنامه‌ریزی مدیریت ریسک: تصمیم‌گیری در مورد نحوه‌ی نگرش و برنامه‌ریزی فعالیت‌های مدیریت ریسک یک پروژه.
2. شناسایی ریسک: تعیین ریسک‌هایی که ممکن است بر پروژه اثر بگذارند و مستندسازی ویژگی‌های آن‌ها.
3. تحلیل کیفی ریسک: انجام یک تحلیل کیفی از ریسک‌ها و وضعیت‌ها به منظور اولویت‌بندی اثرهای آن‌ها بر اهداف پروژه.
4. تحلیل کمی ریسک: اندازه‌گیری احتمال و پیامدهای ریسک‌ها و برآورد آثار آن‌ها بر اهداف پروژه‌های الکترونیکی.
5. برنامه‌ریزی واکنش به ریسک: تهیه‌ی رویه‌ها و تکنیک‌هایی جهت افزایش فرصت‌ها و کاهش تهدیدها بر اهداف پروژه.
6. کنترل و نظارت ریسک: نظارت بر ریسک‌های باقیمانده، شناسایی ریسک‌های جدید، اجرای برنامه‌های کاهش ریسک و ارزیابی اثربخشی آن‌ها در سراسر چرخه‌ی حیات پروژه

روش های کمی و کیفی ارزیابی ریسک تولید

ارزیابی ریسک تولید محصولات الکترونیکی از دو بخش شناسایی و تحلیل ریسک‌ها تشکیل شده است. برای شناسايي ريسك پروژه‌ها روش‌هاي متعددي مطرح گرديده كه هر يك در شرايط خاص خود قابل استفاده است. روش‌های اصلی در شناسایی ریسک‌ها شامل:

• طوفان فکری
• مرور مستندات
• روش دلفی
• تحلیل چک لیست‌ها
• مصاحبه
• آنالیز  SWOT
• و تحلیل فرضیات می‌باشد.

تحلیل و ارزیابی ریسک تولید محصولات الکترونیکی به دو صورت کیفی و کمی انجام می‌شود. در تحلیل ریسک می‌توان ماتریسی ساخت که بر اساس ترکیب مقیاس‌های احتمال و تأثیر، رتبه‌ی ریسک را تعیین نماید.

رتبه ریسک=A×B

^{A:  احتمال وقوع رویداد}

^{B: شدت اثرات}

احتمال و شدت تاثیر ریسک‌ها طبق جداول زیر قابل محاسبه می‌باشد:

ریسک‌هایی که بر هزینه، زمان‌بندی، کارکرد و کیفیت تأثیر می‌گذارند، ممکن است با رتبه‌بندی‌های مختلف سنجیده شوند. سپس بر اساس این رتبه، طبقه‌بندی شده و به ریسک‌هایی که مستلزم یک واکنش فوری یا آن‌هایی که در یک زمان دیرتر قابل رسیدگی هستند، گروه‌بندی می‌شوند.

ریسک‌های دارای احتمال و تاثیر بالا احتمالا مستلزم تحلیل بیش‌تر از جمله کمی نمایی می‌باشند. فرایند تحلیل کمی ریسک، مقدار عددی احتمال هر ریسک و پیامدهای آن بر اهداف پروژه را محاسبه می‌کند.

در تحلیل کمی از روش‌هایی مانند:

• تحلیل حساسیت
• تحلیل ارزش پولی مورد انتظار
• درخت تصمیم با استفاده از نظریه مطلوبیت
• شبیه سازی
• نمودار علت و معلول
• نمودار نفوذ
• نظریه بازی
• نظریه فازی
• و تحلیل درخت خطا استفاده می‌شود.

روش‌های اداره کردن ریسک‌ها

پس از شناسایی و ارزیابی ریسک تولید محصولات الکترونیکی چهار روش برای واکنش نشان دادن در برابر آن وجود دارد:

• • کاهش: در بعضی مواقع که امکان حذف کامل ریسک وجود ندارد باید با ایجاد راهکارهایی احتمال وقوع ریسک را کاهش داد یا اثرات آن بر پروژه را به حداقل رساند.

• • اجتناب: عبارت است از تغییر برنامه‌ی پروژه به منظورحذف ریسک یا حفظ اهداف پروژه از تأثیر ریسک.

• • انتقال: انتقال ریسک درصدد انتقال پیامد یک ریسک همراه با مالکیت واکنش آن به شخص ثالث می‌باشد. انتقال ریسک، ریسک را حذف نمی‌نماید بلکه به سادگی مسئولیت مدیریت آن را به شخص دیگری واگذارمی‌کند. (برای مثال خرید بیمه)

• • پذیرش: این روش به دلیل هزینه های بالای واکنش در برابر ریسک، ریسک موجود را می‌پذیرد.

کنترل و نظارت ریسک فرایند پیگیری ریسک های شناسایی شده، نظارت بر ریسک های باقیمانده و شناسایی ریسک های جدید، اطمینان از اجرای برنامه های ریسک و ارزیابی اثربخشی آنها در کاهش ریسک می باشد.کنترل و نظارت ریسک یک فرایند پیوسته در حیات پروژه می باشد . همچنان که پروژه رو به جلو می‌رود ریسک ها تغییر می نمایند، ریسک های جدید به وجود می آیند یا ریسک های پیش بینی شده برطرف می شوند.

به طور کلی مقصود از نظارت بر ارزیابی ریسک تولید محصولات الکترونیکی تعیین این است که آیا:

• واکنش ها به ریسک همان گونه که برنامه ریزی شده اند، اجرا شده‌اند.
• اقدامات واکنش به ریسک دارای اثربخشی موردانتظار می باشند یا  واکنش های جدید می بایست انجام پذیرند.
• رویه ها و خط مشی های مناسب، پیروی می شوند.
• ریسک هایی که قبلاً شناسایی نشده بودند، به وقوع پیوستند یا پدیدار شدند.

کنترل ریسک می تواند دربرگیرنده ی انتخاب راهبردهای جایگزین، اجرای یک برنامه ی اقتضایی، اتخاذ اقدام اصلاحی یا برنامه ریزی مجدد پروژه باشد.

ریسک‌های محتمل در تولید محصولات الکترونیکی

در ارزیابی ریسک تولید محصولات الکترونیکی جدید، ریسک هایی که دارای اولویت بیشتری می باشند به شرح زیر می باشد:

• عدم پذیرش محصول به دلیل تازگی
• برآورده نشدن انتظارات مشتری
• ورود رقبای جدید
• رشد واردات و نوسانات تقاضا
• عدم اثربخشی و دستیابی به کیفیت کاری مطلوب
• نوسانات سیاسی و اقتصادی
• عدم توانایی به روز رسانی محصول مطابق خواسته مشتری
• تغییرات تکنولوژی و وجود کالای جایگزین

خانم خراسانی

در حال حاضر به عنوان مدیر تولید خط چاپ و مونتاژ در کارخانه مرصا فعالیت می کنم. مدرک کارشناسی رو در رشته مهندسی رباتیک از دانشگاه صنعتی شاهرود گرفتم و ارشد رو در رشته مدیریت در دانشگاه تهران ادامه دادم. از سال 1396 رسما فعالیتم رو در شرکت مرصا شروع کردم و تجربیات و مطالعات شخصیم رو به اشتراک می گذارم.